Jak rozmawiać z dziećmi na temat trudnych emocji?

Jak rozpocząć rozmowę z dzieckiem?

Przede wszystkim zacznę od tego, że nie jesteś osamotniona/y w odczuciu, że rozmowa z dzieckiem, a zwłaszcza z nastolatkiem nie jest łatwym zadaniem. Jeśli więc czujesz, że to Cię trochę przerasta bądź zwyczajnie łaskawa/y dla siebie samej/samego bo przecież jesteś tutaj, czytasz ten artykuł, a to znaczy, że starasz się, a to już jest dobry początek.

W tym artykule podam Ci kilka wskazówek, które pomogą Ci w rozmowie z Twoim dzieckiem. Nie musisz nawet zastosować ich wszystkich razem, zwyczajnie przeczytaj jedną lub dwie na sam początek i postaraj się je wdrożyć lub nawet przemyśleć bo może już je wdrożyłaś/eś wtedy przeczytaj kolejne dwie. Zastanawiam się czy zawsze działałaś/eś na zasadzie małych kroczków? Jeśli nie to jako doświadczona terapeutka w pracy z dziećmi i młodzieżą, a także mama nastolatki mogę Cię zapewnić, że to dobre podejście na sam początek :)

Pamiętaj, że nie musisz, a nawet nie powinnaś/eś prowadzić długiej rozmowy na samym początku. Zwyczajnie czasem wystarczy jedno dobrze skonstruowane pytanie aby sprawdzić jak Twoje dziecko się czuje. Popatrz na rady, które opisuję poniżej, może coś szczególnie przypadnie Ci do gustu. No to do meritum!

Znajdź właściwy momement dla Was obojga. Pewnie czasem możesz odczuwać, że ten czas nigdy nie jest właściwy, jednakże znalezienie odpowiedniego czasu może znacznie ułatwić rozmowę z dzieckiem/nastolatkiem. Możliwe, że powinnaś/eś pomyśleć o o rozmowie w spokojnym miejscu, gdzie oboje z dzieckiem będziecie czuć się komfortowo i zrelaksowani. Możliwe, że to może być rozmowa podczas spaceru, wspólnego gotowania, podczas układania puzzli. Zanim przejdziesz do kolejnej części tego materiału możesz już poszukać w głowie kilku pomysłów. Nie musisz na nic się decydować odrazu, zwyczajnie pomyśl o np dwów możliwościach.

Przemyśl co chcesz powiedzieć, o co chcesz zapytać. Możesz ułożyć pytanie w głowie lub nawet przećwiczyć z własną przyjaciółką/przyjacielem. Możliwe nawet, że z kimś kto sam jest rodzicem i wie jak trudno jest rozmawiać na takie tematy z nastolatkiem.

Postaraj się nie brać do siebie jeśli rozmowa się nie powiedzie za pierwszym podejściem.

Może tak być, że dziecko nie zareaguje dobrze za pierwszym razem lub może nie chcieć wogóle podjąć z Tobą takiej rozmowy. Pamiętaj, że zawsze możesz spróbować innym razem, o innej porze i w innych okolicznościach i kiedy będzie gotowe na podjęcie tego tematu. Daj znać dziecku, że jesteś dla nich dostępna/ępny kiedy Twoje dziecko będzie chciało porozmawiać. Możliwe też, że musisz zbudować więcej więzi, zrobić coś wspólnie, popracować nad waszą relacją. Pamiętaj aby nie naciskać na siebie ani na dziecko. Pamiętaj o metodzie małych kroczków oraz mądrych celów z angielskiego SMART goals

Tutaj kilka wskazówek/sugestii, które mogą być przydatne w rozpoczęciu rozmowy z dzieckiem:

• Możesz wybrać rozmowę przez telefon. Młodzież w dzisiejszych czasach często wybiera telefon jako główną formę komunikacji z rówieśnikami, czy to poprzez rozmowę czy social media. Także nie dla wszystkich ale dla wielu to bardzo bezpieczna forma komunikacji.

• Wyślij wiadomość tekstową poprzez social media. Odradzałabym jednak długich rozmów, gdyż tekst czasem może zostać źle zrozumiany. Jednakże możesz umówić się z dzieckiem na wysłanie Emotikonki jeśli będzie czuło się np: smutne. Możecie się umówić, że np: jeśli dziecko wyśle smutną buźkę możecie wejść do pokoju i przynieść im gorące kakao z piankami, albo przytulić, albo obie te rzeczy :) bez nawet komunikacji słownej. To już dobry start z zaznaczeniem, że jako rodzić realizujesz dokładnie to co było uzgodnione pomiędzy Tobą a dzieckiem.

• Możesz napisać list jak bardzo je kochasz i jak bardzo dumna/y jesteś . Coś co może też przeczytać kiedy będzie smutne. Możesz tam napisać, że zawsze jesteś dla niej/niego, o każdej porze dnia i nocy. Możecie porozmawiać lub zwyczajnie posiedzieć razem, pooglądać coś w TV. Wybierz coś co odpowiada Waszemu stylowi życia.

• Możesz porozmawiać z dzieckiem w czasie spaceru lub przejażdzki samochodem.

Jakimi słowami rozpocząć?

Wybierzcie sobie Pasństwo dwie frazy na sam początek i popróbujcie sobie czy to w myślach czy z inną osobą. Warto to zrobić gdyż dla wielu takie pytania mogą nie przychodzć naturalnie, a przecież chcielibyście aby pytanie brzmiało naturalnie i nie wymuszone. Staraj się używać formy Ja, a nie Ty. Staraj się mówić o własnych odczuciach w sposób nieoceniający, a stwierdzający fakty i mówiąc o Twoich uczuciach.

• “Przypuszczam, że może nam obojgu być trudno o tym rozmawiać, ale chciałabym/chciałbym o coś Cię zapytać.”

• “Zauważyłam/em, że byłaś ostatnio ___ . Czy chciałabyś/chciałbyś o tym porozmawiać?”

• “Kochanie, widzę, że od dwóch tygodni nie wydajesz się być sobą. Czy chciałabyś/chciałbyś o czymś porozmawiać?

• “Pomyślałam/em ostatnio, że jesteś troszkę inna/y, ostatnio mniej wychodzisz z domu. Wiem, że może być Ci trudno ze mną porozmawiać ale mogę znaleźć kogoś, z kim możesz się skontaktować. Może to Ci ułatwi rozmowę na temat ___.”

• “Jak Ci idzie w szkole/na studiach/na treningu?”

• “Jeśli będziesz potrzebował/a z kimś porozmawiać, wiesz , że zawsze tu jestem dla Ciebie?”

• “Wygląda na to, że dzisiaj jest dobry dzień dla Ciebie___, ale pamiętaj, że zawsze możesz ze mną porozmawiać jeśli chcesz.”

• “Widzę, że jesteś bardzo zadowolona/y ze względu na ___! Umieram z ciekawości by dowiedzieć się więcej!”

• “Pamiętam, że powiedziałaś/eś mi, że ___ w zeszłym tygodniu. Jak się czujesz z tym teraz?”

• Dwa ostatnie pola zostawiłam symbolicznie dla Ciebie rodzicu, opiekunie. Zastanów się jak Ty w swój naturalny sposób, z uwzględnieniem powyższych przykładów, możesz zadać pytania swojemu dziecku. może podziel się z innymi w komentarzu pod tym artykułem. Będzie miło usłyszeć też co myślisz i czy dowiedziałaś/eś się czegoś nowego? :)

• ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Co zachować się wobec dziecka w czasie lub po przeprowadzonej już ozmowie?

Niezależnie od tego, czy to była Twoja pierwsza rozmowa z dzieckiem czy rozmowa, która dość często przeprowadzacie, jest kilka sposobów na to jak ją zakończyć oraz rzeczy, które możesz zrobić po samej rozmowie. Oto kilka przykładów:

• Wykaż zrozumienie i akceptację, do odczuwanych przez dziecko emocji np: rozumiem, że jest Ci smutno, wiem, że jest Ci trudno. Potem możesz dodać upewnienie "I" (nie mówimy "ale") wiem, że już raz sobie poradziłaś/eś lub już nieraz dałaś/eś radę. Jako rodzic, czytając ten fragment, zastanów się jak Ty możesz stworzyć zdanie zaczynające się od ....Rozumiem, że........ i ........... wiem, że ......................................... Podziel się w komentarzu swoim pomysłem, nato jak zaakceptować i upewnić dziecko w jednym zdaniu. Powodzenia! :)

• Upewnij dziecko że jesteś zawsze dla niego/ dla niej.

Powiedz dziecku, że jesteś do dyspozycji, kiedy potrzebuje wsparcia.

• Zapytaj jak możesz pomóc i jakiej pomocy chciałoby Twoje dziecko od Ciebie.

• Zapytaj czy potrzebują Twojej pomocy by poprosić o pomoc od kogoś innego, jak terapeuta czy lekarz.

• Po rozmowie zróbcie coś wspólnie, coś co oboje lubicie.

Jeśli po rozmowie dziecko jest smutne albo jeśli rozmowa była burzliwa bądż cierpliwa/y.

• Przypomnij dziecku, że pomoc jest dostępna i że razem dacie radę przebrnąć przez ten trudny czas.

• Daj dziecku Twoją pełną uwagę. Pamiętaj by przed tak ważną dla Was rozmową aby wyłączyć powiadomienia w telefonie lub na social mediach. Zastanów się, co jeszcze może stanąć na drodze Twojej niepodzielnej uwagi i postaraj się o ile to możliwe wyeliminować.

• Pokaż dziecku, że je nie oceniasz, nie krytykujesz. Postaraj się zrelaksować Twoje ciało, postaraj się by Twoja mowa ciała była otwarta i pozytywna. Unikaj postaw pasywnych, agresywnych lub pasywno-agresywnych. Postaraj się aby Twoja postawa była otwarta, wysyłająca sygnały, które ułatwią dziecku rozmowę. Pamiętajmy też, że kiedy rozmawiamy z dzieckiem w spektrum autyzmu lub z ADHD nie wymagajmy spojrzeń w oczy, a nawet pozwólmy dziecku odwrócić wzrok czy wykonywać jakąś czynność np: rysować, to że dziecko na nas nie patrzy to nie znaczy, że nie słucha tego co mówimy.

• Pozwól na rozmowę wtedy kiedy chcę z Tobą porozmawiać. Nie musisz wypelniać ciszy słowami. Pozwól na pauzę lub wręcz na bardzo długie wytłumaczenie, bądź cierpliwy.

• Nastaw się na słuchanie. Pozwól dziecku się wypowiedzieć, a sama/sam zadawaj otwarte pytania. Otwarte pytania to takie na które druga osoba nie może odpowiedzieć tak lub nie. Przykład zamkniętego putania to: Czy czujesz się lepiej? Dziecko odpowiada: Tak lub Nie. Natomiast jeśli zapytasz: Powiedz mi co czujesz? Dziecko już musi użyć więcej niż jedno słowo. Oczywiście wiemy, że pytania o uczucia są bardzo trudnymi pytaniami. Dzieci często nie wiedzą jak się czują, dlatego warto pomóc im zrozumieć własne uczucia i emocje. Można to zrobić za pomocą chociażby Kart Emocji zwłaszcza z młodszymi dziećmi.

• Parafrazuj. Po tym jak dziecko wypowie się sprawdź czy wszystko dobrze zrozumiałeś poprzez powtórzenie w skrócie tego co zostało Ci powiedziane. W ten sposób pokażesz, że słuchałaś/eś a także przede wszystkim upewnisz się czy dobrze zrozumiałaś/eś.

• Nie staraj się rozwiązać problemu natychmiastowo. Jak już pewnie wiesz wychowanie dziecka to żmudny i długotrwały proces, pełen wyzwań. Kiedy dziecko powiedziało Ci, że jest jej/jemu ciężko z pewnością wzbudzi to w Tobie emocje. Chciałabyś jak najszybciej przynieść ukojenie, a także dać dziecku wiele rad ze swojego doświadczenia ale... Zatrzymaj się, bo kiedy u dziecka pracę przejmuje "emocjonalna część mózgu" to żadne logiczne wyjaśnienia raczej nie trafią do dziecka. Zamiast radzic zapytaj dziecko co chce abyś zrobił/a. Jeśli emocje są zbyt mocne, przeczekajcie je przynajmniej do następnego dnia kiedy to możecie na problem spojrzeć chłodniejszym okiem. Wspólnie poszukać rozwiązań. Pozwól dziecku podać możliwe rozwiązania bo kiedy coś co dziecko samo zaproponowało się uda, zawsze możecie się do tego sukcesu odnieść w przyszłości co pozwoli dziecku rozwijać , wzmocnić poczucie własnej wartości.

• Kochani już niebawem powstanie kurs online na temat rozmów z nastolatkiem oraz tego jak zrozumieć nastolatka. Napisz na info@pomocnaszkola.pl lub w zakładce Kontakt w przypadku jakichkolwiek pytań.

Pozdrawiam

Dorota Perkins